Wystawa „Jacek Malczewski – portret własny” ukazuje znakomitą sztukę jednego z największych twórców polskiego modernizmu Jacka Malczewskiego (1854 – 1929), malarza i rysownika, autora poezji, głównego reprezentanta malarstwa Młodej Polski, wybitnego symbolisty przełomu XIX i XX wieku. Według słów Pani prof. Ireny Kossowskiej Jacek Malczewski to; Jeden z najwybitniejszych i najbardziej uznanych artystów w historii polskiej sztuki. Na początku lat 90. XIX wieku swoją twórczością zainicjował w młodopolskim malarstwie nurt symbolizmu, pobudzając zarazem odrodzenie romantycznej tradycji.
Twórca urodził się w Radomiu, studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie m.in. u Jana Matejki, a następnie w Paryżu. Jako początkujący malarz uczestniczył w wyprawie archeologicznej wybitnego kolekcjonera, znawcy, mecenasa sztuki i przyjaciela artysty Karola Lanckorońskiego do Azji Mniejszej, podczas której był rysownikiem i „zetknął” się z kulturą antyczną.
A w latach 1885 – 1886 twórca przebywał w Monachium, gdzie utrzymywał kontakty z polską kolonią artystyczną m.in. z Józefem Brandtem i Alfredem Wieruszem – Kowalskim.
Jacek Malczewski odbywał też artystyczne podróże do Włoch, przebywał również w Wiedniu.
Malarz był twórcą cenionym już na przełomie lat 80. i 90. XIX wieku.
Artysta był wykładowcą, a od 1911 roku profesorem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, a w latach 1912 – 1914 pełnił funkcję jej rektora. Twórca uczył też m.in. malarstwa na Wyższych Kursach dla Kobiet im. A. Baranieckiego.
W 1887 roku artysta ożenił się z Marią Gralewską i z tego związku urodził się syn Rafał (1892 – 1965) późniejszy malarz i córka Julia. Artysta swoje dzieci portretował wielokrotnie m.in. jako małe latorośle, tworząc ich piękne i interesujące wizerunki.
W Kraju nad Wisłą malarz był związany m.in. : z Radomiem, Krakowem, Lusławicami, ale też z Zakliczynem i jego malowniczymi okolicami.
Ostatnie lata życia artysty były naznaczone smutkiem…
Jacek Malczewski był współzałożycielem stowarzyszeń i grup artystycznych oraz uczestniczył w prezentacji swej sztuki na wielu ekspozycjach indywidualnych i zbiorowych w kraju i zagranicą, m.in. jubileusz 70. życia i 50. pracy malarskiej świętował organizując wystawy swoich dzieł w; Krakowie, Lwowie, Warszawie i Poznaniu. Twórca w 1929 roku został uhonorowany Wielkim Złotym Medalem na Wystawie Krajowej w Poznaniu.
Ponadto malarz uczestniczył w wielu zagranicznych wystawach m.in. w: Monachium, Berlinie, Petersburgu, Chicago, Paryżu, Wiedniu, Londynie, Wenecji i Brukseli.
Dzieła Jacka Malczewskiego były prezentowane na licznych ekspozycjach także w drugiej połowie XX wieku, a w ostatnim dwudziestoleciu XXI stulecia, wystawiano jego dzieła na licznych ekspozycjach, które miały miejsce m.in. w: Paryżu, Lens, Muzeach Narodowych w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Szczecinie, a także w jego rodzinnym mieście w Radomiu.
W 2007 roku miała miejsce wystawa 40 dzieł mistrza (mojego autorstwa) w Muzeum Okręgowym w Rzeszowie, która następnie była eksponowana w Muzeum w Jarosławiu i Muzeum Kresów w Lubaczowie, a w latach 2017 – 2019 odbyła się także w rzeszowskim muzeum prezentacja „Jacek Malczewski malarz poezji – poeta malarstwa”, której byłam również kuratorem.
Spuścizna artysty jest opracowana przez najwybitniejszych historyków sztuki, a jego dzieła nieustannie stanowią źródło dla badaczy. Obrazy Jacka Malczewskiego znajdują się na stałych wystawach w największych muzeach w naszym kraju i są również w zbiorach poza granicami Polski. Ostatnio jego dzieła zostały zaprezentowane m.in. na słynnej wystawie „Polska. Siła obrazu”. Płótna artysty są niezwykle cennymi obiektami w kolekcjach prywatnych.
Ideą ekspozycji jest pokazanie portretów własnych, znakomitego artysty i indywidualisty, a przede wszystkim wirtuoza pędzla m.in. w oddawaniu własnego oblicza. Prezentacja umożliwia bliższe spotkanie ze sztuką mistrza Jacka Malczewskiego – największego symbolisty i wizjonera, bo uwidacznia wielkie malarstwo w autoportretach, zaprezentowane z lat 1892 – 1926. Na czas ten przypada istotny okres charakterystyczny dla twórczości Jacka Malczewskiego. W autoportretach zobaczymy sławnego artystę, który ma świadomość swojej niekwestionowanej pozycji w sztuce i „własnej wielkości”, ale też jego wizerunki z ostatniego okresu życia, które są pełne głębokiej wymowy.
Należy podkreślić, że widz może odkryć nieznane, aczkolwiek słynne i pełne afirmacji oblicze Jacka Malczewskiego.
Nie sposób nie dostrzec w autoportretach artysty rysu romantycznego bohatera…. Sama świadomość malarza i jego widzenie swojej pozycji w twórczej rzeczywistości wyraziło się m.in. w kreowaniu własnego wizerunku w tych bardzo licznych autoportretach. Widz może prześledzić jak zmieniała się sztuka twórcy.
Jacek Malczewski to polski artysta, który najczęściej malował swoje oblicze pośród rodzimych twórców i wykonał największą ilość portretów własnych, nierzadko ze scenami figuralnymi o głębokiej wymowie symbolicznej z zastosowaniem m.in. żywej gamy barwnej, Autoportrety te pokazują jego fizjonomię w różnorakim ujęciu, w tym z atrybutem swojego „powołania”, czyli z paletą, nierzadko na tle malowniczego i efektownego pejzażu, bądź w towarzystwie innych osób w tym sobie bliskich m.in. rodziny i również muz. Malarz „odnosił się” do swojego wizerunku w obszernym kontekście kulturowym (w tym ”korzystał” z romantycznej literatury i Biblii) i koncentrował się wokół zagadnienia polskości i tożsamości narodowej, co miało szczególną wymowę w okresie zaborów (Artysta stworzył też słynne obrazy sybirskie.) Ponadto Jacek Malczewski lubił przedstawiać siebie na tle ujmującego, przepięknego rodzimego krajobrazu z nad Wisły i interesującej natury, która pełniła ważną rolę tła, czyli części kompozycji portretowych. A elementy fantastyczne i mitologiczne (np. meduzy, fauny), towarzyszyły też jego wizerunkowi. (Owo zamiłowanie do kultury starożytnej malarz, „zaczerpnął” po pobycie w Azji Mniejszej i przedstawiał je w dziełach w sposób niezwykle swoiście interpretowanej mitologii.)
Tak, więc znaczny dorobek artystyczny mistrza zapewnił możliwość realizacji z wybranych dzieł wystawy „Jacek Malczewski – portret własny”.
Ta autorska prezentacja oblicza artysty na tej wystawie — to ponad 20 obrazów. Wystawa została zrealizowana dzięki współpracy i użyczeniu dzieł z następujących instytucji:
Muzeum Narodowego w Warszawie
Muzeum Narodowego w Poznaniu
Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu
Muzeum Narodowego w Krakowie
Uniwersytetu Jagiellońskiego, Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego
Akademii Sztuk Pięknych im. J. Matejki w Krakowie, zbiory ASP
Muzeum Okręgowego w Toruniu
Muzeum Narodowego w Lublinie
Miasta i Gminy Zakliczyn – Urzędu Miejskiego w Zakliczynie
Wielka spuścizna artysty daje ogromne i wręcz nieograniczone możliwości realizacji wystaw, które zawsze zapewniają twórcy wielki sukces, bo przedstawiają jego wielką artystyczną indywidualność na trwale zapisaną w europejskiej historii sztuki.
Wystawa będzie czynna w Muzeum Okręgowym w Rzeszowie od 5 sierpnia do 31 października 2021 r.
kustosz Maria Stopyra – kurator wystawy
idea, scenariusz wystawy i realizacja – Maria Stopyra
Na banerze; Jacek Malczewski, „Niewola, Wojna, Wolność” – tryptyk jedna część tryptyku „Wolność” 1917, olej, płótno, fragment Muzeum Okręgowe w Toruniu
Patronat honorowy:
Sponsor:
Patronat medialny:
