„Jacek Malczewski malarz poezji – poeta malarstwa”

Prezentacja „Jacek Malczewski malarz poezji – poeta malarstwa” ukazuje znakomitą sztukę jednego z największych twórców polskiego modernizmu Jacka Malczewskiego (1854 – 1929), malarza i rysownika, autora zajmującego się również twórczością pisarską, głównego reprezentanta Młodej Polski, symbolisty malarstwa przełomu XIX i XX wieku. Według słów prof. Ireny Kossowskiej Jacek Malczewski to; Jeden z najwybitniejszych i najbardziej uznanych artystów w historii polskiej sztuki. Na początku lat 90. XIX wieku swoją twórczością zainicjował w młodopolskim malarstwie nurt symbolizmu, pobudzając zarazem odrodzenie romantycznej tradycji.

Twórca urodził się w Radomiu, studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie m.in. u Jana Matejki, a następnie w Paryżu, gdzie także poznał bogate zbiory muzeów Miasta nad Sekwaną. Jako początkujący malarz (w latach 1884 – 1885) uczestniczył w wyprawie archeologicznej wybitnego kolekcjonera, znawcy, mecenasa sztuki i przyjaciela artysty Karola Lanckorońskiego do Azji Mniejszej, podczas której był rysownikiem.

Z kolei w latach 1885 – 1886 twórca przebywał w Monachium, gdzie utrzymywał kontakty z polską kolonią artystyczną z Józefem Brandtem i Alfredem Wieruszem – Kowalskim na czele.

Malarz był twórcą uznanym już na przełomie lat 80. i 90. XIX wieku.
Jacek Malczewski odbywał też artystyczne podróże do Włoch (w 1880 roku i kilkakrotnie w latach 1890 – 1906), przebywał również w Wiedniu. Artysta był wykładowcą, a od 1911 roku profesorem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, a w latach 1912 – 1914 pełnił funkcję jej rektora. Twórca nauczał też m.in. malarstwa na Wyższych Kursach dla Kobiet im. A. Baranieckiego.

W 1887 roku artysta ożenił się z Marią Gralewską i z tego związku urodził się syn Rafał (1892 – 1965) późniejszy malarz i córka Julia. Artysta postaci te portretował wielokrotnie m.in. jako dzieci malując samodzielne ujęcia – tworząc ich piękne wizerunki.

Twórca był związany m.in. z Krakowem, Lusławicami, ale też ze swojskimi okolicami Zakliczyna.
Ostatnie lata życia artysty były naznaczone dramatyzmem, gdyż pod koniec życia tracił wzrok.

Jacek Malczewski był współzałożycielem stowarzyszeń i grup artystycznych oraz uczestniczył w prezentacji swej sztuki na wielu ekspozycjach indywidualnych i zbiorowychw kraju i zagranicą, m.in. jubileusz 70. życia i 50. pracy malarskiej świętował organizując wystawy swoich obrazów w; Krakowie, Lwowie, Warszawie i Poznaniu. Twórca w 1929 roku został uhonorowany Wielkim Złotym Medalem na Wystawie Krajowej w Poznaniu.

Malarz uczestniczył w wielu zagranicznych wystawach m.in. w Monachium (1890 – 1898), Berlinie (1891, 1896, 1913), Petersburgu (1899), Chicago (1893), Paryżu (1900, 1921), Wiedniu (1902, 1915, 1918), Londynie (1906), Wenecji (1914) i Brukseli (1928).

Jego dzieła były prezentowane na licznych ekspozycjach także w latach powojennych i w całym XX stuleciu, a w ostatnich kilkunastu latach głośne wystawy miały miejsce m.in. w: Paryżu, Muzeach Narodowych w Warszawie, Krakowie, Szczecinie, a także rodzinnym mieście Jacka Malczewskiego w Radomiu. W 2007 roku była wystawa mistrza w Muzeum Okręgowym w Rzeszowie, która następnie była eksponowana w Muzeum w Jarosławiu i Muzeum Kresów w Lubaczowie.

Spuścizna artysty została starannie opracowana przez wybitnych historyków sztuki, a jego dzieła znajdują się na stałych wystawach w największych muzeach w naszym kraju i również w zbiorach poza granicami Polski, a także są „dumą” kolekcji prywatnych. Jednocześnie płótna mistrza osiągają bardzo wysokie ceny na aukcjach antykwarycznych.

Ideą ekspozycji jest pokazanie dzieł wielkiego artysty i indywidualisty, a przede wszystkim wirtuoza sztuki – malarza poezji – poety malarstwa. Prezentacja umożliwia bliższe poznanie, bo uwidacznia dzieła największego symbolisty i wizjonera, powstałe w latach 1901 – 1922. Na czas ten przypada istotny okres twórczości Jacka Malczewskiego.

Znaczna część prezentowanych kompozycji była na wystawach mistrza, a obrazy te są publikowane w katalogach, gdyż pokazują jego sławną sztukę.

Malarz tworzył cykle i do niektórych tematów ciągle powracał, bo m.in. wiele razy malował Zatrutą studnię (oddającą przeznaczenie i również los wędrowca) oraz sceny figuralne o głębokiej wymowie symbolicznej. Szczególną rolę odegrało w jego sztuce malarstwo portretowe, gdyż uwiecznił (w charakterystycznej dla siebie stylistyce), znane osobowości artystyczne tamtego czasu, na tle malowniczego i poetyckiego krajobrazu, neutralnego wnętrza, albo w otoczeniu „pełnym” symboliki i atrybutów (odnoszących się do modela) otoczeniu.

Równocześnie malarz wykonał wielką ilość swoich wizerunków. Autoportrety te pokazują jego fizis w różnorakim ujęciu, nierzadko na tle malowniczego pejzażu, bądź w towarzystwie Marii Balowej. Malarz „odnosił się” do swojego wizerunku w obszernym kontekście kulturowym.

Malczewski lubił przedstawiać ujmujący, przepiękny rodzimy krajobraz (przestrzeń niejednokrotnie z nad Wisły), dalekie pola i spektakularną, pełną zielni roślinność natury, natomiast elementy fantastyczne i mitologiczne (np. syreny, meduzy, fauny), występowały w jego kompozycjach samodzielnie lub towarzyszyły portretowanym osobom i scenom.

Owo zamiłowanie do kultury starożytnej malarz „przyswoił sobie” po pobycie w Azji Mniejszej i przedstawiał je na płótnach w sposób szczególnie interpretowanej mitologii.

Tak, więc dorobek artystyczny mistrza zapewnia realizację niezwykle głośnych i wyjątkowo efektownych ekspozycji. Wielka spuścizna malarza poezji – poety malarstwa Jacka Malczewskiego daje ogromne i wręcz nieograniczone możliwości realizacji wystaw, które „same w sobie” zawsze zapewniają twórcy wielki sukces.

Prezentacja „Jacek Malczewski malarz poezji – poeta malarstwa” jest czynna od 16 listopada 2017 roku.

Opracowała
Maria Stopyra
Kustosz

Skip to content