Teodor Axentowicz (1859 – 1938) należał do najwybitniejszych twórców Młodej Polski. Malarz był też rysownikiem i grafikiem, jednym z głównych przedstawicieli sztuki końca XIX wieku i początku XX stulecia, którzy mocno inspirowali się rodzimym folklorem. Twórca słynął też z malowanych pięknych, salonowych portretów przede wszystkim wytwornych, eleganckich dam i znakomicie ukazywanych młodych dziewczyn.
Obraz powstał w wyniku fascynacji artysty chłopomanią, czyli ludowością. (W tamtym czasie był to jeden z najżywotniejszych nurtów w polskiej sztuce.) Kompozycja należy do zespołu dzieł, w których malarz oddawał oblicza dziewczynek z gromnicą. Na tle impresyjnie malowanej, typowej – zimowej scenerii (znakomicie kadrowanej), ukazana została młoda pochodząca z ludu dziewczyna ze świecą. To nieduże dzieło, pomimo wąskiej gamy kolorystycznej (bieli i szarości, brązów i błękitów), a także tworzących akcent barwny oranży i żółtych barw świecy, prezentuje surowy klimat zimowej pory roku i nastrojowo oddanej (pełnej subtelności i delikatności) twarzy dziecka.
Teodor Axentowicz „Na Gromniczną”, ok. 1900 r., olej/deska naklejona na tekturę, 25,3 x 20,9 cm, sygn. p. d. „T.Axentowicz”, zakup 2013 rok